Fotograaf

De meeste foto's zijn in de praktijk wel (enigszins) origineel; zelfs een vakantiefoto geniet in veel gevallen auteursrechtelijke bescherming. Dat de fotograaf auteursrecht heeft op een foto houdt onder andere in dat alleen hij beslist wat er met de foto mag gebeuren. Als de fotograaf anderen daarvoor toestemming geeft, mogen de foto’s gebruikt worden in bijvoorbeeld (school)boeken, op posters en ansichtkaarten, op websites, of in een cd-boekje.

Ook een foto die op social media, zoals Facebook, is geplaatst, is meestal auteursrechtelijk beschermd. Dit betekent dat het niet is toegestaan om een foto van iemands Facebook-pagina af te halen en die in bijvoorbeeld een tijdschrift of op een andere website te plaatsen. Wat Facebook zelf met de foto’s mag doen is afhankelijk van het contract dat met Facebook is aangegaan.

Aan de toestemming (licentie) voor het gebruik van een foto kunnen financiële voorwaarden worden verbonden. Het is belangrijk de voorwaarden van de licentie zorgvuldig met elkaar af te spreken en schriftelijk vast te leggen. In plaats van het verlenen van een licentie kan ook gekozen worden voor de overdracht van het auteursrecht op de foto. Zie verder: Overdracht en licentie.

De maker van een foto behoudt altijd persoonlijkheidsrechten op zijn werk, tenzij hij daar expliciet afstand van heeft gedaan. Dat betekent onder andere dat hij bezwaar kan maken als anderen het werk verminken of aantasten, het een andere naam geven of er de naam van iemand anders (die van henzelf bijvoorbeeld) bij zetten.

De bedoeling van het auteursrecht is dat auteurs, en dus ook fotografen, in staat zijn hun creaties commercieel te (laten) exploiteren en dat anderen niet zonder toestemming aan hun geestelijk eigendom komen. Voor het gebruik van foto's waarvan de maker onvindbaar is bestaat de mogelijkheid om onder voorwaarden een vrijwaringscontract te krijgen bij de Stichting BeeldAnoniem.

Als je mensen fotografeert, dan moet je er rekening mee houden dat die mensen een zogenaamd portretrecht kunnen hebben. Als fotograaf heb je wel het auteursrecht op de foto’s die je maakt, maar je kunt deze niet zonder toestemming van de mensen die erop staan tentoonstellen of op een andere manier publiceren. Het gaat hierbij in eerste instantie om foto's die in opdracht zijn gemaakt. Maar ook als de foto’s niet in opdracht van de gefotografeerde mensen zijn gemaakt, is publiceren soms riskant. Mensen kunnen 'een redelijk belang' hebben om zich tegen publicatie te verzetten.

 

Voor het maken van foto's van werken die zelf auteursrechtelijk beschermd zijn, bijvoorbeeld kunst in een museum, dient toestemming te worden verworven van degene die het auteursrecht op dat gefotografeerde werk heeft. Pas daarna mag de fotograaf de foto exploiteren. Overigens geldt hierbij een uitzondering voor gebouwen of kunstwerken die permanent (voor onbepaalde tijd of langdurig) in een openbare ruimte zijn geplaatst. Die mogen wel zonder toestemming gefotografeerd worden.