Overdracht en licentie

De maker kan het auteursrecht op zijn werk overdragen aan een andere persoon of organisatie, bijvoorbeeld aan een uitgever, omroep, toneelgezelschap, museum, film-, video- of muziekproducent. Het auteursrecht kan - meestal tegen een vergoeding - geheel of gedeeltelijk worden overgedragen. Het is dus ook mogelijk om bijvoorbeeld alleen het auteursrecht over te dragen om een roman in boekvorm uit te brengen. In dat geval behoudt de auteur dus het recht om de roman te laten verfilmen; dit recht kan hij desgewenst afzonderlijk overdragen aan een filmproducent.

Overdracht van auteursrecht moet in een schriftelijk stuk, een 'akte', worden vastgelegd. Zonder zo’n akte kan er geen sprake zijn van geldige auteursrechtoverdracht.

Het kenmerk van overdracht is dat degene aan wie de rechten worden overgedragen, voortaan het eigendom verwerft van die rechten. Aan de overdracht van rechten kunnen uiteraard (financiële) voorwaarden worden gesteld. Het is van belang om in de akte duidelijk aan te geven welke rechten precies worden overgedragen.

 

Sinds de invoering van de zogenaamde Wet auteurscontractenrecht op 1 juli 2015 gelden in Nederland speciale regels om de contractuele positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars ten opzichte van hun uitgevers of producenten te versterken. Lees hier meer.

 

Als de maker zelf het auteursrecht wil blijven houden over zijn werk, kan hij volstaan met het geven van een licentie (= toestemming). Dat wil zeggen dat hij alleen toestemming geeft zijn werk op een bepaalde manier en/of voor een bepaalde termijn en/of in een bepaald (geografisch) gebied openbaar te maken of te verveelvoudigen. Het auteursrecht blijft dan in handen van de maker.

Een belangrijk onderscheid is er tussen de exclusieve en de niet-exclusieve licentie. Bij de exclusieve licentie is alleen de licentienemer (bijvoorbeeld de uitgever van een roman) bevoegd om het werk op de afgesproken manier te gebruiken. Bij een niet-exclusieve licentie mag de auteursrechthebbende dezelfde rechten ook aan anderen licentiëren. Zo worden bijvoorbeeld muziekrechten meestal niet-exclusief gelicentieerd aan verschillende radiostations.

 

Per 1 juli 2015 is het auteurscontractenrecht vernieuwd. Vanaf die datum dient ook een exclusieve licentie schriftelijk te worden overeengekomen.

Een niet-exclusieve licentie kan nog steeds zowel schriftelijk als mondeling worden verleend. Schriftelijke vastlegging is wel beter, omdat dan gemakkelijker na te gaan is wat er precies is afgesproken.

Het is ook mogelijk om een werk te voorzien van een 'open licentie'. Daarmee behoudt de rechthebbende al zijn rechten als maker maar geeft hij aan anderen vooraf toestemming om het werk te gebruiken op de manieren die hij kiest. Zo kan de rechthebbende bijvoorbeeld bepalen dat zijn werk vrij gebruikt of met anderen gedeeld mag worden, zolang het gebruik maar niet commercieel is. Of het werk kan worden vrijgegeven voor bewerking door anderen zodat zij kunnen 'voortborduren' op het werk, op voorwaarde dat de bewerkingen ook weer onder dezelfde licentie voor anderen beschikbaar worden gesteld.

Hiervoor is een aantal standaardlicenties ontwikkeld die te vinden zijn op de website van Creative Commons. Creative Commons is een internationaal project, opgezet om de vrije verspreiding van kennis en informatie te bevorderen. De licenties op de Nederlandse website van Creative Commons zijn zo opgesteld dat ze in lijn zijn met de Nederlandse auteursrechtwetgeving.