Uit welke rechten bestaat het auteursrecht?

Bij openbaar maken gaat het om het beschikbaar stellen van het werk of van een verveelvoudiging ervan aan het publiek. Het gaat er dus om dat anderen het werk kunnen waarnemen. Een uitgever die een roman publiceert maakt die roman openbaar. Een omroep die een tv-programma uitzendt, een band die een muziekalbum uitbrengt, een filmproducent die een film lanceert, een fotograaf die zijn foto's op zijn website zet; dat zijn allemaal vormen van openbaarmaking. Maar ook het afspelen van muziek tijdens een dance-festival of een straatfeest, het plaatsen van een video op YouTube en het streamen van muziek via diensten als Spotify vallen onder openbaar maken. Daarvoor is dus toestemming nodig van degene die het auteursrecht heeft.

 

In het kort gaat het dus om het uitzenden via de omroep of de kabel, tentoonstellen, laten horen, opvoeren, uitvoeren, vertonen, uitgeven in print of digitaal, verkopen en uploaden op internet.

 

Verveelvoudigen is allereerst het maken van identieke exemplaren van een werk (bijvoorbeeld een boek, cd, schilderij of foto), ook wel vermenigvuldigen genoemd. Dat kan o.a. door reproduceren, overschrijven, natekenen, (foto)kopiëren, afdrukken, branden, het maken van afgietsels, het opslaan in databanken en het op de harde schijf van de computer zetten. Een roman kan worden verveelvoudigd door hem uit te geven in een oplage van vijfduizend stuks, maar ook door er fotokopieën of digitale scans van te maken. Een muziekwerk kan worden verveelvoudigd door het uit te brengen op cd, maar ook de kopie die van de cd wordt gebrand of als mp3-bestand op internet wordt gezet is een verveelvoudiging.

Daarnaast verstaat de Auteurswet onder verveelvoudigen ook het maken van een bewerking, bijvoorbeeld het vertalen van een boek, het maken van een remix, het verfilmen en het bewerken van een roman tot een toneelstuk. Voor het maken van een vertaling of remix is dus toestemming nodig van de auteur van het oorspronkelijke werk. Hetzelfde geldt voor de verfilming van bijvoorbeeld een roman.

Een 'verveelvoudiging' hoeft niet identiek te zijn aan het oorspronkelijke werk; een kopie in brons van een oorspronkelijk stenen beeldhouwwerk is ook een verveelvoudiging, evenals een vrije toneelbewerking naar een roman. In het algemeen valt iedere gehele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing van een werk in gewijzigde vorm onder het begrip verveelvoudiging. Doorslaggevend is of er beschermde trekken worden overgenomen. Het is dus een erg ruim begrip. Zie ook: Kopiëren.

 

De zogenaamde persoonlijkheidsrechten beschermen de reputatie van de auteur. Met deze rechten erkent de Auteurswet in feite de nauwe, persoonlijke band die de maker met zijn schepping heeft. Ze geven de maker het recht zich te verzetten als anderen zijn werk verminken of aantasten, of het onder een andere naam publiceren.

 

Als auteur heb je het uitsluitend recht om de werken die je maakt te verveelvoudigen en openbaar te maken. Niemand mag dat zonder jouw toestemming doen, behalve in een paar uitzonderingsgevallen die in de wet staan beschreven. Het auteursrecht stelt jou dus in staat uit jouw werk (financieel) profijt te trekken.

Jij kunt voorwaarden stellen aan degenen die iets met jouw werk willen doen. Zo kun je aan een uitgever die jouw roman wil publiceren toestemming geven in ruil voor een vergoeding. Zo'n toestemming wordt 'licentie' genoemd. Die vergoeding, een bedrag ineens of een percentage van de verkoopprijs (royalty), vormt voor jou een inkomstenbron. Natuurlijk kun je ook gratis toestemming geven of toestemming weigeren. Door het verlenen van toestemming (licentie) wordt het auteursrecht niet overgedragen; de auteur die de licentie verleent blijft gewoon de auteursrechthebbende. Maar soms zal de uitgever of een andere exploitant (bijvoorbeeld een omroep) toch aandringen op overdracht. Let goed op: in dat geval raakt de maker zijn auteursrecht dus kwijt. Zie ook Overdracht en licentie

Voor computerprogramma's is een speciale regeling in de Auteurswet opgenomen die aangeeft welke handelingen toegestaan zijn. Voor meer informatie zie hier.

 

Kortom, dankzij het auteursrecht ben jij de enige die zeggenschap heeft over de wijze waarop en de voorwaarden waaronder jouw beschermde werk wordt gebruikt of geëxploiteerd.