De literaire of wetenschappelijke waarde of de artisticiteit van het werk, mooi of lelijk, kunst of kitsch, doen er in het auteursrecht niet toe. Het is ook niet van belang of het om een privé of beroepsmatig gemaakt werk gaat of dat de maker zich ervan bewust is dat hij een werk schept.
Wel zijn er drie algemene voorwaarden waaraan het werk moet voldoen wil het auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn: het moet een origineel (creatief) karakter hebben, het moet zintuiglijk waarneembaar zijn en het mag niet in belangrijke mate bepaald zijn door een te behalen technisch effect.
Origineel karakter
Het werk moet origineel zijn in die zin dat het een zekere creativiteit moet vertonen. Het werk moet een eigen, oorspronkelijk karakter hebben, dat wil zeggen dat de creatie niet mag zijn ontleend aan een ander werk. Het moet het persoonlijk stempel van de maker dragen; bij het maken van het werk moeten creatieve keuzes zijn gemaakt. Kortom, het moet een 'eigen intellectuele schepping van de maker' zijn.
In de praktijk is meestal algauw sprake van originaliteit, namelijk als het onwaarschijnlijk is dat iemand anders onafhankelijk precies dezelfde creatie had gemaakt, zoals hetzelfde verhaal, dezelfde muziek of dezelfde foto. Hoe meer keuzes er gemaakt kunnen worden, hoe groter de kans op auteursrechtelijke bescherming.
Zintuiglijk waarneembaar
Behalve origineel moet de creatie ook zintuiglijk waarneembaar zijn, dus te zien, te lezen of te horen zijn. Een melodietje in iemands hoofd kan niet beschermd worden, maar als dit gekrabbeld staat op de achterkant van een bierviltje wél. Zolang iets alleen nog maar een idee is, is het dus niet beschermd.
Dit betekent niet dat het werk daadwerkelijk voor anderen toegankelijk moet zijn; een songtekst die geprint is maar in de kast ligt, is zintuiglijk waarneembaar.
Technisch effect
De creatie (of een onderdeel daarvan) komt niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking als de vormgeving ervan enkel noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect. Daar is het octrooirecht (door sommigen ook wel patentrecht genoemd) voor bedoeld.
Voorbeelden
Voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn (deze lijst is niet uitputtend):
- romans, novellen, (Sinterklaas)gedichten, brieven, dagboeken, essays, verslagen
- muzikale composities
- toneelwerken, choreografieën en pantomimes
- redevoeringen, voordrachten en conferences
- films en videoclips
- schilderijen, tekeningen, (spot)prenten, strips
- grafische ontwerpen
- bouwtekeningen, aardrijkskundige kaarten (landkaarten, stadsplattegronden)
- bankbiljetten
- architectonische werken
- foto's
- werken van beeldende kunst
- producten van industriële of ambachtelijke vormgeving
- sieraden
- websites
- software
- videogames
- apps