Dit geldt alleen voor citaten uit al gepubliceerde werken, anders heb je wél eerst toestemming nodig van de auteur. Je mag dus bijvoorbeeld niet citeren uit brieven of dagboeken die niet gepubliceerd zijn.
Niet meer dan nodig
Een citaat dient om iets in je tekst te verduidelijken. Je mag bijvoorbeeld in een boekrecensie een stukje tekst uit dat boek overnemen om te verduidelijken waar jouw mening over dat boek op gebaseerd is. Daarbij mag je niet meer uit het boek overnemen dan strikt noodzakelijk is om je punt te maken. Een citaat mag maar een klein onderdeel uitmaken van het geheel. Het is dus ook niet de bedoeling dat je veel citaten uit één en hetzelfde werk overneemt.
Geen zelfstandige functie
Een citaat van iemand anders kun je gebruiken om iets in jouw eigen betoog te verduidelijken. Dat is iets anders dan met knippen en plakken van bestaande fragmenten een nieuwe tekst maken. Een aardige test om te zien of iets wel of niet als citaat kan worden aangemerkt, is het even weglaten. Blijft de lijn van je betoog dan nog steeds overeind, dan was het een citaat. Is er een essentiële stap uit je betoog weggevallen, dan was het toch geen citaat maar had het een zelfstandige functie in de tekst. Ook als je een citaat alleen ter illustratie of verfraaiing van je eigen werk opneemt, vervult het een zelfstandige functie. Je hebt dan wél toestemming nodig van de rechthebbende om het te mogen gebruiken.
Citeer correct
Een citaat moet altijd correct, dus letterlijk, worden overgenomen. Je mag er geen wijzigingen in aanbrengen en je mag het citaat ook niet uit zijn context halen. De oorspronkelijke auteur of maker heeft namelijk zogenaamde persoonlijkheidsrechten, die hem het recht geven zich te verzetten tegen verminking of aantasting van zijn werk of tegen gebruiksvormen waardoor hij in zijn eer of reputatie wordt aangetast. Ook heeft de maker recht op naams- en bronvermelding als hij wordt geciteerd.
Foto's 'citeren'
Foto's en illustraties mogen in hun geheel worden geciteerd. Omdat afbeeldingen ook vaak ter illustratie worden gebruikt en dan een zelfstandige functie hebben, wordt er strenger opgelet of het gebruik wel voldoet aan de voorwaarden van het citaatrecht. Zorg er dus voor dat het citaat duidelijk verschilt van het oorspronkelijke werk, dat kun je meestal goed doen door de afbeelding niet groter op te nemen dan noodzakelijk. Let er ook op dat het citaat echt alleen dient om iets in jouw tekst te verduidelijken. En vergeet niet de naam van de fotograaf en de bron te vermelden!
Een afbeelding die je alleen ter illustratie gebruikt is geen ‘citaat’, daarvoor heb je dus wél toestemming nodig. Een foto op een prominente plek, bijvoorbeeld groot op de voorpagina, is natuurlijk ook geen citaat.
En vergeet dus niet de naam van de auteur en de bron te vermelden!