Uitvoerend musicus

Ervan uitgaand dat het bij een uitvoering gaat om een muziekwerk van een hedendaagse componist en tekstdichter, is iedere keer dat dit werk in het openbaar wordt uitgevoerd toestemming nodig van de (erfgenamen van) de auteursrechthebbende(n). Hetzelfde geldt als er een opname van een concert wordt gemaakt.

In de praktijk zijn veel componisten en schrijvers van liedteksten aangesloten bij BumaStemra. BumaStemra verleent namens deze rechthebbenden licentie (= toestemming) aan radio- en tv-zenders, concertzalen en andere muziekpodia om beschermde muziek ten gehore te brengen, zodat zij niet aan iedere rechthebbende apart om toestemming hoeven te vragen.

 

Sinds 1993 hebben Nederlandse uitvoerend kunstenaars zelf naburige rechten, rechten die sterk lijken op auteursrecht. Auteursrecht beschermt het werk zelf, naburige rechten beschermen de prestaties van o.a. de artiest die het werk uitvoert. Musici hebben het recht om toestemming te geven voor het maken van opnames van de uitvoering, het verveelvoudigen daarvan en het openbaar maken van die opnames. Naburige rechten zijn van belang omdat ze de uitvoerend musicus in staat stellen geld te verdienen met zijn werk: muziek maken.

 

Behalve de vergoeding die uitvoerende musici krijgen voor hun optreden of voor de verkoop van cd's, dvd's of via diensten als iTunes en Spotify, kunnen zij ook een vergoeding krijgen als die opnames via radio of televisie worden uitgezonden of op een andere manier worden openbaargemaakt, bijvoorbeeld als achtergrondmuziek in een café, winkelcentrum of bij een film of website. In Nederland regelt Sena dit allemaal. Om in aanmerking te komen voor deze vergoeding(en) moet je je met je repertoire wel laten registeren bij Sena.

 

Artiesten waarvan uitvoeringen op cd of dvd zijn uitgebracht hebben ook recht op een zogenaamde thuiskopievergoeding. Verder kun je mogelijk aanspraak maken op een aanvullende vergoeding als jouw uitvoering bij openbare bibliotheken wordt uitgeleend of via de kabel wordt uitgezonden. In Nederland is Stichting NORMA de aangewezen verdeelorganisatie voor deze gelden. Uitvoerend kunstenaars kunnen zich online bij NORMA aansluiten.

 

Als een orkest een uitvoering geeft en daar beeld- of geluidsopnames van wil laten maken, is het als volgt geregeld: indien een orkest uit meer dan zes personen bestaat, moet er één vertegenwoordiger door een meerderheid aangewezen worden. Deze persoon mag namens het orkest optreden en toestemming geven (of juist onthouden) voor het maken van opnames.

Solisten en de dirigent die bij een uitvoering betrokken zijn, behouden altijd zelf hun naburige rechten, van hen is apart toestemming nodig.

Als uitvoerend musicus kun je een contract tekenen met een muziekproducent voor het maken van opnames. In dat geval is de producent de naburig rechthebbende van de opname en kun je afspreken hoeveel geld je ontvangt voor jouw prestatie. Meestal is dat een bepaald percentage per verkochte cd of track (een zgn. royalty). Dit percentage staat in je contract.

Als er een contract is, draagt de artiest vaak (een deel van) zijn naburige rechten over. De exploitatie van je werk en de inning van vergoedingen voor het gebruik daarvan lopen dan automatisch via de producent.

 

Als uitvoerend kunstenaar kun je opnames maken in eigen beheer en op cd zetten. Jij bent dan zelf producent en eigenaar van de mastertape. Als een muziekproducent van deze mastertape cd’s wil uitbrengen, kun je daar een licentie voor geven waarin precies de voorwaarden staan, bijvoorbeeld de termijn, in welke landen die cd’s uitgebracht mogen worden en de vergoeding die jij ontvangt voor de licentie. Ook kun je de mastertape verkopen zodat de koper als enige jouw muziek kan exploiteren.

 

Een uitvoerend musicus heeft ook zogenaamde persoonlijkheidsrechten. Deze rechten houden onder meer in dat hij bezwaar kan maken als iemand opnames van zijn uitvoering verminkt of vervormt.