IX. Duur, herziening en beëindiging

De uitgeefovereenkomst kan in duur worden beperkt en worden aangegaan voor een bepaalde tijd. Meestal worden uitgeefovereenkomsten voor onbepaalde tijd, of zelfs voor de duur van het auteursrecht aangegaan. Partijen maken dan wel afspraken over de omstandigheden waaronder een overeenkomst toch kan worden beëindigd.
  • Linktekst
  •  Onderstaande voorbeelden spelen met name een rol bij uitgeefovereenkomsten die voor onbepaalde tijd of voor de duur van het auteursrecht zijn aangegaan. In geval van een overeenkomst voor bepaalde tijd of voor een bepaalde uitgave, eindigt deze overeenkomst bij het verstrijken van die tijd of bij het niet meer beschikbaar zijn van die uitgave. Partijen moeten ook dan even stilstaan bij het auteursrecht: keert dat altijd automatisch terug naar de auteur of is het de bedoeling dat de uitgever een aantal gebruiksrechten behoudt?

    Herdruk / nieuwe versie
    - De uitgever heeft het recht om steeds wanneer hij dit wenselijk acht een al dan niet herziene herdruk / versie van het werk uit te geven.
    De uitgever zal de auteur tijdig mededeling doen van zijn voornemen een herdruk / nieuwe versie van het werk uit te geven en daarbij de auteur de gelegenheid bieden in zijn werk verbeteringen aan te brengen, binnen een nader overeen te komen redelijke termijn.
    - Voor een ongewijzigde of niet ingrijpend gewijzigde herdruk / versie gelden alle bepalingen van deze overeenkomst, met dien verstande dat het geldende overeengekomen royaltypercentage wordt berekend over het totaal aantal verkochte exemplaren. Indien de door de auteur gewenste verbeteringen tot ingrijpende herziening van inhoud, aard, omvang, indeling, vorm of prijs van het werk zullen leiden, zullen partijen zonodig een aanvullende overeenkomst sluiten met betrekking tot het honorarium voor de herziene uitgave.
    - Ten behoeve van de beschikbaarheid van het werk is de uitgever te allen tijde bevoegd de bestaande uitgave van het werk te reproduceren en beschikbaar te stellen.

    Voor werken die in aanmerking kunnen komen voor herziening door derden kan het volgende worden overeengekomen:
    - Indien de auteur niet meer bereid of, naar het oordeel van de uitgever, in staat is het werk te herzien op de wijze of binnen de termijnen als door de uitgever aangegeven, of indien hij niet meer de functie bekleedt die er mede toe leidde de onderhavige overeenkomst met hem aan te gaan, dan wel naar het oordeel van de uitgever anderszins niet meer voldoende thuis is op het betreffende vakgebied, of indien de auteur de herziene kopij niet binnen de vastgestelde termijn inlevert of indien de herziene kopij naar het oordeel van de uitgever niet aan redelijke eisen beantwoordt, is de uitgever gerechtigd de herziening geheel of gedeeltelijk zelf uit te voeren of te doen uitvoeren. Bij de keuze van een nieuwe auteur of bewerker zal de kwaliteit en reputatie van het werk en de continuïteit van de exploitatie voorop staan. In dat geval zal de naam van de auteur (mede) vermeld worden zolang en voor zover dat redelijk is met betrekking tot het oorspronkelijke en het herziene werk. De auteur doet hierbij voor deze situatie afstand van zijn persoonlijkheidsrechten. De auteur zal een honorarium ontvangen naar rato voor zijn inbreng in de aldus ontstane uitgave van het werk zolang dat aandeel substantieel blijft. Partijen kunnen overeenkomen deze aanspraak van de auteur via een eenmalige vergoeding af te kopen.

    Het is in contracten voor educatieve uitgaven gebruikelijk om bij voorbaat afspraken te maken over een afbouw van het honorarium in geval van herziening door derden, bijvoorbeeld:
    - Het honorarium dat de uitgever aan de auteur uit hoofde en naar rato van zijn in de herziene uitgave overgebleven teksten en/of illustraties verschuldigd is, zal als volgt worden berekend. De uitgever is gerechtigd de aan de herziening verbonden kosten in mindering te brengen op het overeengekomen honorarium. De auteur behoudt echter voor de eerste herziene versie en daarop volgende niet nader herziene versies het recht op …% van het overeengekomen honorarium. Voor een tweede herziene versie en daarop volgende niet nader herziene versies, behoudt de auteur het recht op … % van het overeengekomen honorarium. Voor volgende herziene versies is de uitgever geen honorarium meer verschuldigd aan de auteur.

    Beschikbaarheid van het werk in boekvorm
    - De uitgever dient te voorkomen dat het werk langer dan één jaar niet in boekvorm voor het publiek beschikbaar is. ‘Voor het publiek beschikbaar’ wil zeggen, dat het werk op verzoek van een consument ten minste binnen een maand in boekvorm verkrijgbaar moet zijn, hetzij uit voorraad, hetzij op bestelling. De uitgever geeft de auteur desgevraagd informatie over de beschikbaarheid van het werk, naast de informatie die volgt uit de afrekening als genoemd in artikel …. Wanneer het werk niet meer beschikbaar is in boekvorm, zal de uitgever de auteur berichten en aangeven welke actie hij ter zake zal ondernemen.
    In overleg kunnen partijen ook bepalen dat het werk uitsluitend in digitale vorm aan het publiek beschikbaar wordt gesteld, indien hiermee naar het oordeel van partijen het werk voldoende beschikbaar is.

    Beëindiging
    - De auteur heeft het recht om deze overeenkomst schriftelijk te beëindigen:
    a) indien na het verstrijken van de overeengekomen uitgavetermijn het werk niet is verschenen, onverminderd zijn recht op schadevergoeding;
    In het modelcontract voor de uitgave van literair werk is al sinds 2004 een ‘non-usus’ bepaling opgenomen die in 2021 is geactualiseerd:
    b) indien het werk langer dan … jaar niet in boekvorm (waaronder POD) voor het publiek beschikbaar is en de uitgever niet op korte termijn na een daartoe strekkend verzoek van de auteur een schriftelijke toezegging heeft gedaan dat het werk binnen redelijke termijn weer beschikbaar komt, dan wel deze toezegging niet nakomt, onverminderd zijn recht op schadevergoeding in geval van niet nakoming door de uitgever;
    c) indien het honorarium voor de auteur voor de totale exploitatie van het werk in een kalenderjaar niet meer dan 200 euro bedraagt (een bedrag dat vanaf 2022 op basis van CPI -normen wordt geïndexeerd). De uitgever zal na beëindiging een E-pub bestand of een PDF van het werk aan de auteur doen toekomen. De uitgever vrijwaart de auteur niet van mogelijke rechten op omslag, binnenwerk, illustraties etc. Indien bepaalde rechten zoals afgesproken in deze overeenkomst niet worden geëxploiteerd door de uitgever zullen deze terugvallen aan de auteur conform art 25 e Auteurswet en zal de overeenkomst geheel of gedeeltelijk ontbonden worden.

    In geval van beëindiging van een overdracht van rechten:
    - Na beëindiging draagt uitgever de auteursrechten op het werk weer aan de auteur over, eventueel met uitzondering van de rechten die gemoeid zijn met nevenrechtenexploitaties die de uitgever wil continueren en die zich lenen voor zelfstandige voortzetting.
    - Maakt het werk deel uit van een methode of serie, dan zal de overdracht plaatsvinden nadat de exploitatie van de gehele methode of serie zal zijn beëindigd. Voor zover de belangen van de uitgever daardoor niet worden geschaad, stelt de uitgever in het laatstbedoelde geval de auteur desgevraagd in staat om een zo groot mogelijk deel van het auteursrecht op het werk zelf uit te oefenen. De titel van het werk blijft eigendom van de uitgever tenzij anders wordt overeengekomen.

    - Een ernstige tekortkoming van een partij in de nakoming van deze overeenkomst geeft aan de wederpartij de bevoegdheid om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden, tenzij de tekortkoming, gezien haar bijzondere aard of geringe betekenis in relatie tot de aangegane verbintenissen, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. De ontbinding heeft geen terugwerkende kracht en kan alleen plaatsvinden door rechterlijke tussenkomst, doch niet dan nadat aan de wederpartij een redelijke termijn is gesteld waarbinnen de tekortkoming kan worden weggenomen voor zover nakoming niet blijvend onmogelijk is.

    - Indien de uitgever in staat van faillissement wordt verklaard of indien zijn bedrijf in liquidatie treedt, heeft de auteur het recht om de overeenkomst met onmiddellijke ingang te beëindigen door middel van een schriftelijke mededeling aan de uitgever.

    - Indien de uitgever surseance van betaling aanvraagt, heeft de auteur het recht om de overeenkomst met inachtneming van een redelijke termijn te beëindigen door middel van een schriftelijke mededeling aan de uitgever, tenzij dit jegens de uitgever kennelijk onredelijk is in verband met een voorgenomen voortzetting van het bedrijf. Indien sprake is van kennelijke onredelijkheid, behoudt de auteur het recht om de overeenkomst te beëindigen, indien hem onvoldoende zekerheid wordt geboden voor de nakoming van financiële verplichtingen van de uitgever die ontstaan vanaf het tijdstip van surseance.

    - Ondanks de beëindiging van deze overeenkomst is de uitgever gerechtigd om de verkoop van exemplaren van het werk die nog in voorraad zijn, voort te zetten. Na beëindiging van deze overeenkomst heeft de auteur het recht om de nog bij de uitgever aanwezige onverkochte exemplaren over te nemen tegen betaling van … procent van de verkoopprijs. Over deze exemplaren is de uitgever geen royalty verschuldigd.

    - De uitgever is bereid om na beëindiging van deze overeenkomst op verzoek van de auteur het actuele digitale bestand van het werk, indien beschikbaar, tegen een redelijke vergoeding ter beschikking te stellen, een en ander onverminderd eventuele aanspraken van derden op de inhoud of vorm van het werk.

    - Het staat de auteur vrij om voor nieuw werk een overeenkomst aan te gaan met een derde. Op verzoek van de auteur is de uitgever bereid met de auteur of met deze derde in overleg te treden over de mogelijkheid tot en de voorwaarden voor een eventuele beëindiging van deze overeenkomst ondanks het feit dat zich geen van de in dit artikel genoemde beëindiginggronden heeft voorgedaan. De uitgever blijft echter gerechtigd om de auteur aan deze overeenkomst te houden.

    - Wanneer na verloop van … jaar na verschijnen van enige druk blijkt dat het restant van de oplage bij de uitgever naar diens oordeel tegen de vastgestelde prijs onverkoopbaar is, is de uitgever bevoegd om de prijs van het werk te verlagen. De auteur ontvangt dan het voor de desbetreffende uitgave overeengekomen percentage van de royalty, berekend over de verlaagde prijs. De uitgever is dan tevens bevoegd om de prijs van het werk op te heffen en het restant van de oplage in de vorm van een partij ineens aan een opkoper of in de vorm van oud papier of anderszins van de hand te doen. De auteur ontvangt dan het percentage van de aanvangsroyalty over het bedrag vrij van BTW dat door de uitgever wordt ontvangen, tenzij deze opbrengst beneden de kostprijs is gebleven.

    - De uitgever is verplicht om de auteur van zijn voornemen op de hoogte te brengen en hem gedurende een termijn van vier weken in de gelegenheid te stellen een door de auteur te bepalen aantal exemplaren van het werk tegen de verlaagde prijs te kopen of het restant van de voorraad over te nemen tegen de prijs die een opkoper bereid is daarvoor te betalen.

    In het modelcontract voor de uitgave van literair werk is sinds 2004 ook een ‘non-usus’ bepaling opgenomen voor bepaalde exploitatiehandelingen:
    - De auteur heeft het recht om een of meer van de in artikel … genoemde exploitatierechten schriftelijk te beëindigen met een opzegtermijn van drie maanden indien de auteur redelijke gronden heeft om aan te nemen dat een bepaalde mogelijkheid tot exploitatie niet wordt benut, zonder dat de uitgever een goede reden heeft die exploitatiemogelijkheid onbenut te laten. Deze opzegging kan echter niet eerder geschieden dan nadat de auteur deze redelijke gronden heeft genoemd en door de uitgever gewenst overleg niet tot overeenstemming heeft geleid. Deze opzegging zal nimmer tot gevolg hebben dat reeds rechtmatig verleende rechten aan derden ongedaan worden gemaakt. Indien de auteur, al dan niet in samenwerking met een derde, na opzegging van het exploitatierecht dat recht zelf gaat uitoefenen, behoudt de uitgever aanspraak op 50% van het blijkens dit artikel overeengekomen aandeel van de uitgever.
    - De auteur zal schriftelijk toelichten welk belang hij erbij heeft om de exploitatie zelf of met derden ter hand te gaan nemen. De uitgever zal indien hij het niet eens is met de opzegging en ten behoeve van het overleg met de auteur specificeren welke exploitatiehandelingen zijn verricht en welke resultaten daarmee zijn behaald of nog kunnen worden verwacht.

    Overdracht overeenkomst aan een derde:
    - De uitgever is alleen gerechtigd de rechten en verplichtingen uit deze overeenkomst geheel of gedeeltelijk aan een derde over te dragen na schriftelijke mededeling aan de auteur en mits onder het beding dat de verkrijgende partij ten opzichte van de overgedragen rechten en verplichtingen geheel in de plaats van de uitgever treedt.
    Of:
    - Onverminderd het bepaalde in artikel … (waarin de omvang van de licentie of overdracht van rechten is geregeld) zal de uitgever zijn rechten en plichten uit dit contract niet geheel of gedeeltelijk aan een derde mogen overdragen zonder schriftelijke toestemming van de auteur.
    In geval de uitgever zijn rechten en plichten uit dit contract geheel of gedeeltelijk wenst over te dragen aan een onderneming waarmee de uitgever in een groep is verbonden, of in geval de uitgever zijn bedrijf of fonds geheel of gedeeltelijk aan een andere uitgever wenst over te dragen, zal de auteur zijn toestemming tot overdracht van de rechten en plichten uit deze overeenkomst slechts mogen weigeren indien de auteur redelijke gronden heeft om aan te nemen dat de nieuwe uitgever onbekwaam of ongeschikt moet worden geacht de exploitatie van het werk voort te zetten in de geest en op de wijze zoals zij voor de overdracht plaatsvond.

    Overlijden auteur:
    - De rechten en verplichtingen uit deze overeenkomst gaan, voor zover deze geen persoonlijke werkzaamheid betreffen, na de dood van de auteur over op zijn of haar erfgenamen of andere rechtverkrijgenden. Indien er meerdere gerechtigden zijn, dan zijn deze gehouden één persoon aan te wijzen, die hen voor wat betreft deze overeenkomst in en buiten rechte vertegenwoordigt. Zolang een dergelijke aanwijzing niet heeft plaatsgevonden wordt een eventuele betalingsplicht van de uitgever opgeschort. Betaling door de uitgever aan een zodanige vertegenwoordiger bevrijdt de uitgever tegenover alle overige gerechtigden.

    In alle gevallen van beëindiging
    - In alle gevallen waarin deze overeenkomst eindigt, blijft zij de rechtsverhouding tussen partijen beheersen in geval van verveelvoudiging en/of openbaarmaking van het geheel of een gedeelte van het werk door derden waarbij gebruik is c.q. wordt gemaakt van de door de uitgever in het verkeer gebrachte uitgave. Bovendien blijft deze overeenkomst deze rechtsverhouding beheersen voor zover dit voor de afwikkeling daarvan noodzakelijk is.

    NB Een tussentijdse beëindiging zonder specifieke reden zoals hiervoor aangegeven is niet gebruikelijk. Mocht de exploitant een tussentijdse beëindiging willen opnemen, dan dient deze bepaling tweezijdig te zijn, dus met dezelfde rechten voor de auteur. Anders is een dergelijke bepaling onredelijk bezwarend voor de auteur en dus vernietigbaar.
    © Auteursrecht 2020