Wat wordt niet beschermd?

Feiten worden niet door het auteursrecht beschermd. Als in de krant bijvoorbeeld een recent ongeluk op de snelweg wordt beschreven kan op dat artikel auteursrecht rusten. Het kan een verhaal zijn dat voldoende origineel is. Op de feiten die aan het artikel ten grondslag liggen echter niet. Anders zou niemand anders meer over die feiten kunnen schrijven. Soms kan een bepaald feit maar op een beperkt aantal manieren omschreven worden, bijvoorbeeld de uitslag van een voetbalwedstrijd. In dat geval zal op zo'n omschrijving geen auteursrecht berusten, er blijft immers te weinig ruimte over voor eigen creativiteit.

Ook data (gegevens) zijn op zichzelf niet beschermd. Wel kan een verzameling gegevens, bijvoorbeeld in een databank, beschermd zijn als er substantieel geïnvesteerd is in het bijeen brengen of in stand houden van die verzameling. Maar die bescherming is dan niet gebaseerd op het auteursrecht maar op het speciale databankenrecht.

 

Het auteursrecht beschermt geen stijlen en trends. Als iemand bijvoorbeeld een hoed in cowboystijl maakt mogen anderen ook nog steeds hoeden in cowboystijl maken. Maar als op de hoed een origineel motief gedrukt is mag dat motief niet zomaar overgenomen worden op een andere hoed, dat valt immers buiten de stijl 'cowboyhoed'. Hetzelfde geldt voor muziekstijlen. Zo is het toegestaan om een dance, reggae of dubstep muziekstuk te maken, maar is het niet toegestaan om specifieke delen van een ander werk in diezelfde stijl over te nemen. Zo kan een nummer veel op 'No woman no cry' van Bob Marley lijken, maar zolang er geen delen van zijn nummer zijn overgenomen is er geen probleem.

 

Een idee of een concept op zichzelf wordt niet beschermd door het auteursrecht. Een concrete uitwerking van een idee kan wel beschermd zijn - als die uitwerking tenminste origineel is - maar niet het idee dat erachter steekt. Het staat iedereen vrij een geheel eigen invulling aan een idee te geven. Neem bijvoorbeeld de bekende tv-show ‘Idols’. Het is niet toegestaan om een tv-show te maken die (wat format betreft) gelijk is aan (dat van) Idols. Maar het is nog wel mogelijk om tv-shows te maken over talentenjachten (het achterliggende idee). Programma’s als ‘The Voice’ en ‘Holland’s Got Talent’ wijken voldoende van Idols af om geen inbreuk te maken en zelf voor bescherming in aanmerking te komen.

Theorieën liggen erg dicht tegen ideeën aan. Als iemand bijvoorbeeld een theorie heeft bedacht over de werking van het heelal mag iedereen over die theorie schrijven. Maar als iemand een stuk over die theorie schrijft, komt dat stuk gewoon in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming.

Soms kan het gebruik van andermans idee toch onrechtmatig zijn, bijvoorbeeld als er een geheimhoudingsverklaring was ondertekend. Of als iemand met het idee van iemand anders aan de haal gaat terwijl hij bij de oorspronkelijke bedenker al sterk de indruk had gewekt dat ze samen zaken zouden doen. Er is dan geen sprake van geschonden auteursrecht, maar van een onrechtmatige daad. Het is dus altijd verstandig om bewijs te verzamelen over het tijdstip waarop het idee al “in uw bezit” was. Dat kan bijvoorbeeld met een i-Depot.

 

Elementen van een werk die noodzakelijk zijn om een bepaald technisch resultaat te behalen worden niet door het auteursrecht beschermd. Daar is het octrooirecht (ook wel patentrecht genoemd) voor bedoeld. De schroef van een kurkentrekker bijvoorbeeld wordt niet door het auteursrecht beschermd. Als daar een origineel handvat aan vast is gemaakt, kan dit handvat wel beschermd zijn. Daarbij geldt: hoe origineler het handvat, hoe groter de bescherming.

Dit geldt ook voor computersoftware.

Op wetten, besluiten en verordeningen die door de openbare macht zijn uitgevaardigd berust geen auteursrecht. Datzelfde geldt voor rechterlijke uitspraken en administratieve beslissingen. De overheid kan zich wel op haar auteursrecht beroepen, maar alleen als zij een uitdrukkelijk voorbehoud heeft gemaakt.