Tekstschrijver, journalist

Freelance tekstschrijvers hebben zelf het auteursrecht op hun teksten, ook al hebben zij die tegen betaling en in opdracht geschreven. Deze auteursrechten kunnen wel in licentie worden gegeven of overgedragen worden aan de opdrachtgever, eventueel onder (financiële) voorwaarden.
  • Linktekst
  •  Het is verstandig om goed vast te leggen wat er precies wordt overgedragen aan de opdrachtgever en wat hij dus met de teksten mag doen: publicatie in alleen het jaarverslag, onbeperkt gebruik in uitgaven van de opdrachtgever, de oplage en dergelijke. U verleent alleen rechten voor dat wat u concreet vastlegt.
    Volgens de wet moet een overdracht schriftelijk vastgelegd worden. Sinds 1 juli 2015 is in het vernieuwde auteurscontractenrecht geregeld dat ook exclusieve licenties schriftelijk moeten worden overeengekomen. Niet-exclusieve licenties zijn ook geldig als ze mondeling zijn afgesproken of als ze blijken uit bepaalde handelingen. Als u bijvoorbeeld een ingezonden brief naar de redactie van een krant stuurt, dan geeft u impliciete toestemming voor plaatsing. Hoewel het dus niet verplicht is om een licentie schriftelijk te regelen, is het wel aan te raden, om misverstanden te voorkomen.
     
    De maker kan bezwaar maken als iemand anders de titel van zijn werk verandert of doet alsof het door iemand anders is geschreven. De maker behoudt namelijk altijd de persoonlijkheidsrechten op zijn werk, ook als het auteursrecht op het werk is overgedragen.
     
    Stijl niet beschermd
    Er rust geen auteursrecht op een geheel eigen schrijfstijl. Iedereen mag andermans stijl of methode gebruiken of zich erdoor laten inspireren.

    Meerdere auteurs
    Bestaat een uitgave uit teksten van verschillende schrijvers (eventueel vergezeld van nog andere beschermde werken zoals foto’s en tekeningen), dan rust het auteursrecht van de totale uitgave bij deze auteurs gezamenlijk of bij diegene onder wiens leiding deze gehele uitgave tot stand kwam, vaak de opdrachtgever, redactie of uitgever.
    Dit 'verzamelauteursrecht' staat los van het auteursrecht op de afzonderlijke teksten. Het is mogelijk dat de auteurs een eigen auteursrecht hebben op hun bijdrage, mits deze voldoende origineel is om voor bescherming in aanmerking te komen.

    Arbeidscontract
    Als u in dienst bent en voor uw werk teksten schrijft, hebt u daar zelf geen auteursrecht over. Dit berust bij uw werkgever, tenzij u anders overeengekomen bent. Andere afspraken kunnen ook in een CAO worden gemaakt. Zo is in de CAO van dagbladjournalisten bijvoorbeeld bepaald dat voor hergebruik van in dienstverband gemaakt werk, anders dan voor het blad / de bladen waarvoor de journalist is aangesteld, zowel de toestemming van de uitgever als van de journalist zelf nodig is. Dit geldt ook nadat het dienstverband is geëindigd.

    Collectieve gelden
    Sommige vergoedingen voor het (her)gebruik van teksten, zoals leenrecht, thuiskopie en reprorecht, kunnen alleen collectief worden geïnd. De stichting Lira incasseert deze vergoedingen en verdeelt ze onder alle tekstmakers die daar recht op hebben.

    De persexceptie
    Alleen ten behoeve van de actuele nieuwsvoorziening mag de pers geschreven nieuwsberichten, gemengde berichten en artikelen over actuele economische, politieke of godsdienstige of levensbeschouwelijke onderwerpen uit andere nieuwsmedia overnemen, tenminste als dit overnemen gedaan wordt door een 'dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift of ander medium met eenzelfde functie'. Uiteraard dient de overnemende pers daarbij de bron en de naam van de maker (als die genoemd is) te vermelden.
    Deze overnamebevoegdheid ‘door de pers in de pers’ geldt ook voor radio en televisie. Hij geldt niet als het auteursrecht uitdrukkelijk is voorbehouden, en dat wordt tegenwoordig door de meeste uitgevers van nieuwsmedia wel gedaan. In de praktijk kan op deze uitzondering dus steeds minder een beroep worden gedaan.

    Actuele rapportages
    Soms is het onderwerp van een actuele reportage auteursrechtelijk beschermd, denk bijvoorbeeld aan de onthulling van een kunstwerk of de opening van een gebouw. Een korte opname, weergave of mededeling ervan in het openbaar in een actuele reportage is dan toegestaan als dit voor het behoorlijk weergeven van deze actuele gebeurtenis gerechtvaardigd is.
    Twee aandachtspunten: het enkele feit dat de pers ergens aandacht aan besteedt, wil nog niet zeggen dat een reportage 'actueel' is. Als er genoeg tijd en gelegenheid was om voor de publicatie de benodigde rechten te regelen, kan geen beroep meer worden gedaan op deze uitzondering. Ook voor het gebruik van een foto blijft toestemming van de fotograaf nodig; de uitzondering geldt alleen voor het onderwerp van de foto (bijvoorbeeld het onthulde kunstwerk), niet voor de foto zelf.
    © Auteursrecht 2020